Ostatnie dni Nowego Paryża, China Miéville

China Miéville jest pisarzem, którego nie da się zaszufladkować. Jego książki wykraczają poza wszelkie ramy, normy i standardy, a klimat jest nie do podrobienia – czasami staje się tak przerażająco duszny, że trzeba robić przerwy w lekturze. Dlatego też bez wahania sięgnęłam po Ostatnie dni Nowego Paryża. Wiedziałam, że tworzenie własnych wyobrażeń o tej nowelce mija się z celem, bo Miéville i tak zmiażdży mnie swoją kreatywnością, ale to, co dostałam, mnie przerosło. I to dosłownie. 

Książkę, która ma 200 stron, czytałam ponad dwa tygodnie i oprócz ostatnich 30 stron w ogóle nie mogłam się w nią wciągnąć. Wszechogarniający surrealizm przygniótł mnie i sprawił, że nie odnalazłam się w tej powieści. Czułam się trochę tak, jakbym czytała jakiś abstrakcyjny tekst na studia, bo chociaż rozumiałam pojedyncze słowa, to nijak nie składały się w zdania. O sensownych zdaniach nawet nie wspominając. 

Na czym polegał problem? Świat wykreowany przez Miéville’a przyćmił wszystko inne. W wyniku S-plozji Paryż zmienił się w miejsce kipiące surrealizmem. Po ulicach Nowego Paryża krążą manify, czyli manifestacje surrealistycznych dzieł sztuki (spragnieni wyjaśnień czytelnicy mogą szukać ich opisów w przypisach na końcu książki), naziści oraz przywołane przez nich demony. Pomiędzy nimi snują się Francuzi, jak zawsze rozbici na dziesiątki frakcji i niepotrafiący się zdecydować, czy powinni walczyć, czy od razu strzelić sobie w łeb. W tle majaczą nowe religie powstałe na zgliszczach miasta oraz okultystyczne eksperymenty Niemców, którzy planują coś „przełomowego”. 

Główny bohater, Thibaut, należy do Main à plume, czyli bojowników-surrealistów. Jego życie zmienia się z godziny na godzinę, gdy poznaje Sam – amerykańską fotograf, która planuje uwiecznić na zdjęciach wszystkie manify Nowego Paryża, i napisać na ich temat książkę. Od tej pory wspólnie przedzierają się przez kolejne okręgi, walczą z nazistami i robią zdjęcia. W międzyczasie czytelnik poznaje też Jacka Parsonsa, człowieka o nietypowych umiejętnościach, i dowiaduje się, w jaki sposób doszło do S-plozji.

„Reakcje na surrealistyczne dzieła sztuki bywają różne, ale najbardziej żałośni są ludzie, którzy pytają:
»Jak mam to rozumieć?«.
Innymi słowy:
»Co tata kazałby mi o tym myśleć?«.”

(Grace Pailthorpe, O wielkiej roli wyobraźni)*

Żałuję, że mój kontakt z Ostatnimi dniami Nowego Paryża przebiegał w tak trudnej atmosferze, bo doceniam pomysł, a posłowie autora wywołało dodatkowy mętlik w głowie, ale kiepska ze mnie koneserka sztuki. I chociaż wiem o tym od dawna, to miałam nadzieję, że Miéville pomoże mi przebrnąć przez tę historię. Niestety surrealizm mnie pokonał, a wykonanie nie powaliło. Za dużo niczego i za mało fabuły, która rozkręciła się na ostatnich kilkudziesięciu stronach. Kiedy w końcu poczułam, że mogłabym się polubić z tą książką, to ona bezczelnie się skończyła. Ale chociaż uważam, że to nie jest najlepszy przykład twórczości Miéville’a, to myślę, że może spodobać się osobom, które chcą poznać coś zupełnie nowego – coś, czego normalnie nie uświadczą w literaturze.

*Cytat z książki Grace Pailthorpe rozpoczyna Ostatnie dni Nowego Paryża autorstwa Chiny Miéville’a.

Za książkę do recenzji dziękuję księgarni internetowej Tania Książka.

Sprawdźcie też inne nowości na stronie księgarni :)