Legion, Brandon Sanderson

Kojarzycie Stephena Leedsa? Nie? A znacie Legiona? Tak, tak! To ten geniusz-detektyw, o którym piszą w paranormalnych czasopismach lub rozprawach doktorskich. Niektórzy twierdzą, że jest szalony lub chory psychicznie. Inni uważają, że jest opętany lub że to kosmita ukrywający się na Ziemi. Z kolei sam zainteresowany oznajmia, że jest całkowicie normalny, ponieważ zdaje sobie sprawę, że ponad czterdzieści aspektów jego osobowości tak naprawdę nie istnieje. A to, że mieszka w wielkiej willi, w której każdy aspekt ma swój pokój, jeszcze o niczym nie świadczy.

Tym razem Brandon Sanderson przeniósł nas do współczesnych Stanów Zjednoczonych i pobawił się gatunkami, próbując stworzyć lekki i dowcipny kryminał z nutą science fiction w tle. Postanowił też rozwinąć psychologiczne aspekty osobowości oraz podjął kolejną próbę zdefiniowania tożsamości człowieka (o poprzedniej próbie możecie przeczytać w recenzji Duszy cesarza). Czy osiągnął cel?

Legion składa się z dwóch opowiadań okołodetektywistycznych. W pierwszym Stephen próbuje odnaleźć aparat, który rzekomo robi zdjęcia przeszłości, a w drugim musi odnaleźć ciało. Tak, ciało, i to ludzkie. Ktoś wykradł je z prosektorium, a istnieje ryzyko, że denat ukrył w nim pewne bardzo ważne informacje.

Pod względem fabularnym książka ma sporo niedociągnięć, co jest dość niezwykłe dla twórczości Sandersona. Historie nie są szczególnie angażujące, a zakończenia mnie nie usatysfakcjonowały. Mimo to uważam, że to dobra książka. Dlaczego? Ze względu na głównego bohatera i jego liczne aspekty. 

„– Nie jestem geniuszem. Tak naprawdę jestem dość przeciętny.
– Trudno mi w to uwierzyć.
– Niech pani sobie wierzy, w co chce. Ale nie jestem geniuszem. Moje halucynacje są.
– Dzięki – powiedział J.C.
– Niektóre z moich halucynacji są – poprawiłem się.
Monica odwróciła się w moją stronę.
– Akceptuje pan to, że rzeczy, które pan widzi, nie są realne?
– Tak.
– A jednak pan z nimi rozmawia?
– Nie chciałbym zranić ich uczuć. Poza tym bywają użyteczne.
– Dzięki – powiedział J.C.
– Niektóre z nich bywają użyteczne – poprawiłem się.”*

Stephen Leeds twierdzi, że jest zdrowy na umyśle i że wcale nie jest geniuszem. Mimo to w kilka godzin potrafi zdobyć wiedzę na dowolny temat lub nauczyć się języka obcego, a przynajmniej tak to wygląda z perspektywy zwykłego człowieka. Legion widzi to nieco inaczej. Czytając podręcznik do nauki języka arabskiego, sprowadził nowy aspekt swojej osobowości - tłumacza. I to właśnie dzięki Kalyani jest w stanie porozumieć się z obcokrajowcami. Poszczególne halucynacje są więc nośnikami specjalistycznej wiedzy i Stephen może korzystać z ich pomocy wyłącznie wtedy, gdy są w pobliżu.

Niestety czytelnik poznaje jedynie kilka aspektów Legiona, a szkoda, bo to najciekawszy element książki. Najczęściej trzyma przy sobie Ivy - psychoterapeutkę o analitycznym umyśle, Tobiasa - filozofa ze schizofrenią oraz J.C. - żołnierza Navy SEAL, który nie lubi, gdy przypomina mu się, że nie jest prawdziwy. I to właśnie J.C. najbardziej mnie zachwycił. Jego paranoja, podejście do życia oraz ciągły sprzeciw wobec faktu bycia "zmyślonym przyjacielem" wielokrotnie wywoływały uśmiech na mojej twarzy. 

„– Co ty tu robisz? – syknąłem.
– Mam oko na zamachowców.
– Jestem na randce!
– To oznacza, że jesteś rozproszony. Doskonała okazja do zamachu!
– Kazałem ci zostać w domu!
– Jasne. Zamachowcy też to usłyszeli. Dlatego musiałem przyjść. – Sprzedał mi kuksańca. Poczułem go. Mógł być wyobrażony, ale mnie wydawał się całkowicie realny. – Ona jest niezła, chudy. Dobra robota!
– Jest w połowie z plastiku – zauważyła oschle Ivy.
– Tak samo, jak mój samochód – sprzeciwił się J.C. – A wciąż wygląda nieźle.”

Ten fragment doskonale pokazuje trudności, z którymi boryka się Stephen. Mimo że aspekty są tworami jego wyobraźni i zdaje sobie z tego sprawę, z każdą kolejną halucynacją jest mu trudniej zachować kontrolę nad swoim życiem. Stara się nie wyobrażać sobie równocześnie więcej niż czterech postaci, ponieważ wymaga to od niego zbyt dużego skupienia i może prowadzić do różnych komplikacji. 

Nie ukrywam, że fascynuje mnie ten pomysł i sposób jego realizacji. Mogłabym przeczytać jeszcze kilka historii o niczym, byle tylko poznać inne aspekty Stephena. Tym bardziej, że każda halucynacja cierpi na jakąś chorobę psychiczną. Jest to absurdalne i genialne zarazem. Bo jak inaczej nazwać ideę aspektu, który cierpi na schizofrenię i wierzy, że ma kontakt z astronautą uwięzionym w przestrzeni kosmicznej (Stan przekazuje Tobiasowi informacje na temat pogody). Halucynacja z halucynacjami... Obłęd!

Podoba mi się też kilka wątków dotyczących potencjalnych powodów, dla których Stephen tworzy aspekty. W pewnym sensie te analizy są bardzo ciekawe z psychologicznego punktu widzenia i sprawiają, że w całej książce kryje się znacznie więcej, niż mogłoby się wydawać.

Uważam, że Legion jest bardzo ciekawą próbą stworzenia czegoś nietuzinkowego w normalnym świecie. Brandon Sanderson słynie głównie z wymyślnych systemów magii i rozbudowanych światów, a tutaj postanowił pobawić się postacią. Myślę, że można by zarzucić aspektom jednowymiarowość, ale w końcu zostały stworzone w konkretnym celu - są specjalistami w jednej dziedzinie wiedzy. Mimo to są naprawdę bardzo zabawne i pomysłowe (Audrey prosząca Legiona o to, żeby wymyślił jej szczeniaczka, jest urocza), a w porównaniu z przeciętnością samego Stephena wydają się jeszcze ciekawsze. Dopiero razem z nimi Legion tworzy spójną całość (lub istną wybuchową mieszankę - co kto woli).

Tak jak już pisałam: nie jest to wielkie dzieło ani super wymyślny świat. Legion ma nieco ponad 200 stron i nie oferuje żadnej fascynującej historii, jednak gdyby Sanderson napisał więcej przygód Stephena Leedsa i jego (zbyt) samodzielnych aspektów, to z chęcią bym się z nimi zapoznała.

Prawdę powiedziawszy nie wiem komu polecić tę książkę. Fani twórczości Sandersona mogą się poczuć rozczarowani, chociaż ja dostrzegam w tym pomyśle spory potencjał. Poza tym Legion jest tak krótki, że warto osobiście przekonać się, co oferuje :)

* Cytaty pochodzą z książki Legion autorstwa Brandona Sandersona.


---
Książkę przeczytałam w ramach wyzwania Czytam Fantastykę.